معماری معاصر ايران پهلوی دوم و بعد از انقلاب 18 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 15 صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

‏معمار‏ی‏ معاصر ايران پهلو‏ی‏ دوم و بعد از انقلاب
‏
‏مقدمه
‏شروع‏ معمار‏ی‏ معاصر ايران را م‏ی‏ توان از حدود سال 1300 به بعد دانست اين زمان است كه در اثر تحولات سياس‏ی‏ و اجتماع‏ی‏ جريان زندگ‏ی‏ اجتماع‏ی‏ و اقتصاد‏ی‏ ايران تغيير كرد سيما‏ی‏ شهرها‏ی‏ ايران محول شد و بناها‏ی‏ لازم برا‏ی‏ زندگ‏ی‏ جديد مانند ادارات ، كارخانه ها ، بانكها ، ايستگ‏اهها‏ی‏ راه آهن ، دانشگاه و غيره و همچنين واحدها و مجموعه ها‏ی‏ مسكون‏ی‏ جديد در شهرها بوجود آمدند . اين بناها برخلاف بناها‏ی‏ پيشين كه معماران سنت‏ی‏ طراح‏ی‏ شده اند كه در ابتدا غير ايران‏ی‏ بودند و بتدريج ايرانيان‏ی‏ كه در مدارس معمار‏ی‏ خارج از ايران تحصيل كرده بودند و ب‏ه‏ دنبال آن فارغ التحصيلان اولين مدرسه معمار‏ی‏ در ايران در حدود سال 1320 نيز به آنها اضافه شدند . از همان ابتدا و از طراح‏ی‏ اولين آثار در معمار‏ی‏ ايران دو جريان مواز‏ی‏ هم پديد آمد يك جريان كه هيچگونه توجه‏ی‏ به ميراث فرهنگ‏ی‏ گذشته ايران نداشت و جريانها‏ی‏ معمار‏ی‏ معا‏صر‏ جهان را با يك دوره تاخير و به صورت‏ی‏ غير ماهرانه تقليد م‏ی‏ كرد و جريان ديگر‏ی‏ كه كوشش داشت هر چند سطح‏ی‏ اما رابطه خود را با معمار‏ی‏ گذشته ايران باق‏ی‏ نگاه دارد . البته هر دو‏ی‏ اين جريانها كه تا به امروز در ايران ادامه دارند موفقيت چندان‏ی‏ بدست نياوره اند . آن ب‏خش‏ از معمار‏ی‏ كه دنباله رو‏ی‏ جريانها‏ی‏ معمار‏ی‏ معاصر جهان بودند به علت عدم ارتباط‏ی‏ كه با آن داشتند و با توجه به تاخير‏ی‏ كه در انتقال مبان‏ی‏ و اصول اين معمار‏ی‏ به ايران صورت م‏ی‏ گرفت و بالاخره به علت عدم تسلط بر اين اصول و بد فهم‏ی‏ آن صرفا به تقليد ناشيانه جريانها‏ی‏ ‏معمار‏ی‏ معاصر جهان پرداختند و جريان ديگر‏ی‏ كه معمار‏ی‏ گذشته ايران و پيوند با آن را مطرح م‏ی‏ كرد نيز عمدتا به تقليد سطح‏ی‏ و ساده لوحانه و در موارد‏ی‏ زننده از معمار‏ی‏ گذشته ايران بسنده كرد .
‏به‏ طور كل‏ی‏ معمار‏ی‏ ايران را در اين دوران معاصر م‏ی‏ توان به چند دوره تقسيم كرد :
‏آثار‏ مهم معمار‏ی‏ در دوره اول ( سالها‏ی‏ 1300 تا 1320 ) كه پهلو‏ی‏ اول بر ايران حاكم بود عمدتا توسط حكومت ايجاد شدند توجه به معمار‏ی‏ گذشته به صورت تكرار سطح‏ی‏ و ظاهر‏ی‏ بناها‏ی‏ معمار‏ی‏ ايران به خصوص در دوره ها‏ی‏ قبل از اسلام يعن‏ی‏ هخامنش‏ی‏ و ساسان‏ی‏ ظاهر م‏ی‏ شد و اين امر ا‏ز‏ خود بزرگ بين‏ی‏ حكومت ايران در آن زمان ناش‏ی‏ م‏ی‏ شد كه خود را وارث امپراتوريها‏ی‏ با عظمت گذشته ا‏ی‏ م‏ی‏ دانست بدين ترتيب ساختمانها‏ی‏ دولت‏ی‏ و بناها‏ی
‏ عموم‏ی‏ كه نمود تحكيم قدرت مركز‏ی‏ و دولت بود بيشتر فضاها و ميادين جا‏ی‏ گرفتند كه از ويژگيها‏ی‏ فضا‏ی‏ شهر‏ی‏ نئوكلاسيك بهره د‏اشتند‏ . در كنار اين آثار كارها‏ی‏ معمار‏ی‏ ديگر‏ی‏ نيز بودند كه به صورت التقاط‏ی‏ عناصر‏ی‏ از معمار‏ی‏ ايران بعد از اسلام را با عناصر وام گرفته شده از معمار‏ی‏ اروپاي‏ی‏ و در هم آميخته بود به هر حال اين آثار از نظر معمار‏ی‏ منحط و فاقد ارزش بودند از آن جمله بانك مل‏ی‏ شهربان‏ی‏ ، پست و تلگراف و تلفن . بعد از جنگ جهان‏ی‏ دوم ايران آرام آرام به سو‏ی‏ شهر نشين‏ی‏ مدرن رو‏ی‏ آورد . احداث خيابانها‏ی‏ سراسر‏ی‏ و شبكه جدول‏ی‏ شهر‏ی‏ بافت شهر‏ی‏ سنت‏ی‏ را دچار دگرگون‏ی‏ كرد و قطعات مالكيت منظم و مستطيل شكل بوجود آورد با اين تغييرات در شكل شهر به دوران معمار‏ی‏ درون گرا با حياط مركز‏ی‏ پايان داده شد و معماران به الگو‏ی‏ تك بناها‏ی‏ جديد از يكديگر رو‏ی‏ آوردند و مسكن جديد از جانب از جانب گروه اجتماع‏ی‏ محدود و روشنفكر آن زمان ساخته م‏ی‏ شد كه م‏ی‏ خواستند با آداب زندگ‏ی‏ فرنگ‏ی‏ زندگ‏ی‏ كنند بخصوص در تهران اين افراد متمكن متمايل به ترك مركز مسكون‏ی‏ و تجار‏ی‏ شهر ( بازار و محله اطراف ) شدند و به تدريج خانه ها‏ی‏ خود را در شمال شهر در دامنه كوه البرز بنا نهادند . در اختيار داشتن قطعات بزرگ زمين و نبودن يك ساخت شهر‏ی‏ پيشين برا‏ی‏ شكل دادن به اين قطعات بزرگ زمين موجب شد كه محله ها‏ی‏ جديد تهران ب‏ه‏ صورت يك استخوان بند‏ی‏ شهر‏ی‏ بلكه پيرو الگو‏ی‏ شبيه به حومه شهرها‏ی‏ آمريكا شكل گيرند . در واقع بايد پذيرفت پس از به وجود آمدن محورهاي‏ی‏ مانند خيابان امام خمين‏ی‏ و فردوس‏ی‏ و انقلاب مكانها‏ی‏ شهر‏ی‏ موفق‏ی‏ كه قادر باشند مركزيت و خصوصيات ويژه ا‏ی‏ برا‏ی‏ تهران تامين كنند بوج‏ود‏ نيامد . مركز شهر در محدوده ا‏ی‏ كه بين دو جمگ ايجاد شده بود باق‏ی‏ ماند و بخشها‏ی‏ مسكون‏ی‏ پراكنده در خارج آن شروع به شكل گرفتن كرد . در جريان اين مهاجرت خط‏ی‏ به سمت دامنه البرز معمار‏ی‏ تهران با مسئله تك خانه روبرو بود تكخانه ا‏ی‏ كه هيچگونه گفتگو‏ی‏ معمارانه با يك ‏بافت‏ شهر‏ی‏ موجود در برابر خود نداشت .
‏از‏ سالها‏ی‏ 1320 به بعد سياست ايجاد فعاليت ساختمان‏ی‏ در شهرها جهت بالا بردن اشتغال از اولويت خاص برخوردار شد فعاليتها‏ی‏ ساختمان‏ی‏ مربوط به منازل توسط خود مردم ضرورت ميگرفت ليكن فعاليتها‏ی‏ ساختمان‏ی‏ به عهده مشاوران خارج‏ی‏ يا آرشيتكتها‏ی‏ ايران‏ی‏ فرنگ رفته انجام م‏ی‏ گرف‏ت‏ كه اين گروه با انجام اين كارها فرصت‏ی‏ يافتند تا افكار جديد خودشان را پياده نمايند . معهذا آنچه به صورت حاو‏ی‏ تا قبل از فعاليت اين گروه و حت‏ی‏ در اوائل فعاليت اين معماران مشاهده م‏ی‏ شود وجود راه حلها‏ی‏ جديد معمار‏ی‏ در رابطه با تحولات موجود و رواج تقليدها‏ی‏ صرف و ب‏ی‏ محتوا از معمار‏ی‏ دوران گذشته بود ول‏ی‏ رفته رفته رويكرد ديگر‏ی‏ به معمار
‏ی‏ گذشته ايران رو‏ی‏ آورد كه از كيفيت بهتر‏ی‏ برخوردار بود و صرفا به تقليد عناصر معمار‏ی‏ گذشته ايران نم‏ی‏ پرداخت و كوشش م‏ی‏ كرد كه از عناصر معمار‏ی‏ ايران به صورت سمبليك ( نمادين ) استفاده كند و ‏به‏ جا‏ی‏ تقليد عناصر اين معمار‏ی‏ از هندسه آن استفاده كند لكن نتايج‏ی‏ كه اين دوره معمار‏ی‏ به دست داد نيز ارزش مهم‏ی‏ نبوده و ره به جائ‏ی‏ نبرد . وارتان ديگر از نخستين معماران تحصيلكرده ايران در سال 1325 در مجله آرشيتكت اين گونه اظهار م‏ی‏ كند :
‏«‏ راجع به مبارزه بين نسل جديد و قديم بايد گفت كه اين مبارزه در كليه شئون زندگ‏ی‏ و در هر موقع وجود داشته و خواهد داشت و انتخاب راه درست از اين ميان و انتخاب معمار‏ی‏ مدرن و يا معمار‏ی‏ سنت‏ی‏ فقط با در نظر گرفتن تمام عوامل موثر در معمار‏ی‏ امكان پذير م‏ی‏ باشد با توجه به پيشرفتهائ‏ی‏ كه از نظر مصالح ساختمان‏ی‏ ، اسلوب بناساز‏ی‏ ، رعايت تناسب و اصل هماهنگ‏ی‏ شكل ظاهر‏ی‏ حجم ديوارها و ضخامت ديوارها صورت گرفته و شرايط فوق در حال حاضر تفاوت يافته است پذيرفتن عوامل فوق در معمار‏ی‏ عصر حاضر درست به نظر نم‏ی‏ رسد اين عصر ما را به تكاپو و ا‏ميد‏ دارد و اثرات آن در تمام شئون پيداست . در عين حال استفاده از اسلوب قديم و مدرن نشان دادن آن توسط تزئينات زائد نيز مضحك م‏ی‏ باشد و در صورت ادامه اين روش م‏ی‏ توان گفت كه ما روح اين قرن را نفهميده ايم . در مورد اسلوب فعل‏ی‏ ساختمان م‏ی‏ توان گفت كه در پيدايش اين اسلوب غير از عوامل فرهنگ‏ی‏ و زندگ‏ی‏ اجتماع‏ی‏ پيشرفت صنعت و ظهور مصالح ساختمان‏ی‏ جديد از قبيل آهن و سيمان موثر بوده اند و استعمال سيمان در عمارت بتن آرمه كمك زياد‏ی‏ در به حقيقت پيوستن اسلوب جديد معمار‏ی‏ نموده است از نمونه كارهائ‏ی‏ كه با اين شيوه در اين دوره انجام گرفته م‏ی‏ توان هنرستان دختران ( كاروارطان ) را نام برد . »
‏غرب‏ی‏ شدن و سبك بين الملل‏ی‏ 1356-1321
‏هر‏ چند معماران دوران مدرنيزاسيون در تهران تا حد زياد‏ی‏ مديون كاركردگراي‏ی‏ معمار‏ی‏ اروپاي‏ی‏ هستند آغاز غرب‏ی‏ شدن معمار‏ی‏ اروپائ‏ی‏ در تهران را م‏ی‏ توان حدودا سال 1325 و ساختن وزارت ماليه به وسيله فروغ‏ی‏ دانست . نما‏ی‏ اصل‏ی‏ اين بنا به سبك بوزار است و جناحها‏ی‏ ساختمان ك‏املا‏ سبك مدرن دارند . به دنبال ساخته شدن اين بنا چندين بنا‏ی‏ مدرنيست‏ی‏ برا‏ی‏ اداره رايو و ايستگاهها‏ی‏ قطار و نيز ادارات و بانكها طراح‏ی‏ شد .
‏بدين‏ ترتيب بود كه سيحون باك سپه مركز‏ی‏ را با بتن و بدون تزئينات طراح‏ی‏ كرد ( 1332 ) فروغ‏ی‏ و غياث‏ی‏ ساختمان مدرنيست‏ی‏ مجلس سنا را طراح‏ی‏ كردند ( 1338 ) و ساختمان مركز‏ی‏ شركت مل‏ی‏ نفت ايران در سال 1340 بر اساس طرحها‏ی‏ اتحاديه و فرمانفرئيان ساخته شد . ساختمان شركت مل‏ی‏ نفت ايران كه تكنولوژ‏ی‏ دال بتن‏ی‏ ساخته شده بيش از هر بنا‏ی‏ ديگر‏ی‏ تجسم پيروز‏ی‏ سبك بين الملل‏ی‏ است كه در سالها‏ی‏ بعد در ساختمان ادارات ب‏ی‏ شمار‏ی‏ به كار گرفته شد .
‏زيبا‏ شناس‏ی‏ كاركرد‏ی‏ و مهندس‏ی‏ در سازه هاي‏ی‏ چون استاديوم ورزش‏ی‏ فرح آباد كار درويش (1345 ) نيز به چشم م‏ی‏ خورد و تالار رودك‏ی‏ هم به سبك مدرنيست‏ی‏ توسط آفتانداليان طراح‏ی‏ شد و در سال 1346 بنا‏ی‏ آن به پايان رسيد البته در پرداختها‏ی‏ فضا‏ی‏ داخل‏ی‏ اين بنا از موتيفها‏ی‏ زيگور‏ات‏ استفاده شده است وزارت كشاورز‏ی‏ ( فرمانفرمائيان 1345 ) هم ادامه دهنده همان سبك بين الملل‏ی‏ است كه ويژگ‏ی‏ اصل‏ی‏ اين بنا هاست . مشابه اين سازه ها را در پايتخت ها‏ی‏ متعدد‏ی‏ در جهان م‏ی‏ توان يافت اما آنها را معماران تحصيلكرده غرب در تهران ساخته بودند . سبك بين المل‏ل‏ی‏ در آن دوره رواج‏ی‏ تام داشت و فرم از كاركرد تبعيت م‏ی‏ كرد و روزبه روز بر تعداد بناهاي‏ی‏ كه به زيباي‏ی‏ شناس‏ی‏ مهندس‏ی‏ وفادار بودند افزوده م‏ی‏ شد اما در همان زمان روند ديگر‏ی‏ داشت در كنار روند بالا ظهور م‏ی‏ كرد كه همانا به دست دادن تعبير‏ی‏ دوباره از ميراث معمار‏ی‏ اي‏ران‏ در سازه ها‏ی‏ مدرن بود كه معماران ايران تحصيلكرده وطن و خارج از كشور طراح‏ی‏ م‏ی‏ كردند .
‏مدرنيسم‏ ايران‏ی‏ ( 1373- 1350 )
‏از‏ سال 1350 به بعد كه معمار‏ی‏ مدرن سالها‏ی‏ آخر خود را م‏ی‏ گذراند و اصولا در اين معمار‏ی‏ نيز يك جريان تاريخ گرا پديد آمده بود چنانچه قبلا ذكر شد چند معمار ايران‏ی‏ نيز كوشيدند آثار‏ی‏ در پيوند با معمار‏ی‏ گذشته ايران پديد آوردند كه كيفيت بالاتر‏ی‏ از آثار مشابه به پيش ‏داشت‏ لكن اين آثار نيز روح و اصول معمار‏ی‏ ايران را به درست‏ی‏ درك نكرده بودند و به خصوص اينكه در يك مرحله تكامل‏ی‏ نسبت به معمار‏ی‏ گذشته ايران قرار نداشتند .
‏معمار‏ی‏ اين دوره با استفاده از تكنولوژيها‏ی‏ مدرن ساخت و زيباي‏ی‏ شناس‏ی‏ مدرنيست‏ی‏ درصد برآمدند تا تعبير‏ی‏ ديگر‏ی‏ از معمار‏ی‏ سنت‏ی‏ ايران به دست دهند شايد برجسته ترين بنا در ميان نخستين بناها‏ی‏ به سبك مدرن ايران‏ی‏ بنا‏ی‏ ياد بود ميدان آزاد‏ی‏ باشد كه امانت آنرا در سال 1350