مقاله در مورد قالی کرمان 30 ص

لینک و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ويرايش و آماده پرينت )
تعداد صفحه : 35 صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

‏2
‏مقدمه
‏کرمان استانی واقع در مناطق مرکزی و ‏خشک ایران هر چند سلسله کوههای نسبتاً بلند در سمت شمال غربی خود دارد ولی هیچ ‏رودخانه پر آبی در آن جاری نیست همین کمبود آب و مناطق لم یزرع کوهستانی و شن ‏زارهای این سامان، سبب شده تا بیشتر اهالی این منطقه به جای کشت و زرع، به هنر و ‏صنعت قالیبافی روی آورند
‏این ناحیه از ایران از دیر باز یکی از مراکز مهم ‏فرشبافی کشور ما به شمار می رفته و تاریخ فرشبافی کرمان به قرنها پیش و قبل از ‏دوران صفویه می رسد. قطعه ای از یک تخته فرش بافته شده در این شهر که در موزه حضرت ‏امام رضا علیه السلام در مشهد نگهداری می شود بر سابقه ای لااقل در حد پانصد سال ‏بافندگی در زمینه فرش های گره دار کرمان شهادت می دهد
‏در روند تاریخی ‏قالیبافی کرمان می توان نقاط اوج و حضیض متعددی را سراغ گرفت بطوریکه هنر قالیبافی ‏کرمان نقطه اوج خود را در زمان صفویه و مرحله حضیض خود را در اوایل دوره قاجاریه، ‏یعنی زمانی که آقا محمد خان قاجار به لحاظ مساعدت اهالی کرمان با لطفعلی خان، دست ‏به کشتار هولناک اهالی آن زد، سپری کرده است. بنابراین، به احتمال قریب به یقین هنر ‏فرشبافی در کرمان، از زمان صفویه و با حمایت آنان در این منطقه نضج گرفته است. چه ‏اسکندر خان منشی، مؤلف عالم آرای صفوی و منشی شاه عباس، در این کتاب به قالی کرمان ‏اشاره دارد و شاردن نیز که در سالهای 1666 و 1672 میلادی به ایران مسافرت کرده، این ‏موضوع را تأیید کرده است
‏اما با تمامی اینها از منابع و آثار تاریخی چنین بر ‏می آید که عمده آثار این دوره کرمان منسوجات بوده است نه قالی. بطوریکه تا اواسط ‏دوره قاجار، کرمان یکی مهم ترین و بزرگترین مراکز تولید انواع منسوجات به خصوص ‏پارچه های ابریشمی بوده است که از مهمترین آنها شالهای پشمی و پارچه های ساده کرباس ‏و پته های زیبا را می توان نام برد
‏شروع انقلاب صنعتی و ورود انواع پارچه ‏های نساجی و ماشینی، که منجر به کاهش تولید انواع منسوجات دستی گردید، عامل اصلی ‏گرایش به هنر قالیبافی کرمان است. در واقع دوران بعد از انقلاب صنعتی اروپا، یکی از ‏پر رونق ترین ادوار قالیبافی کرمان است. آقای یساولی معتقد است: حرفه قالیبافی در ‏کرمان بطور جدی از قرن نوزدهم میلادی به همت تجار تبریزی شکل گرفت. آنان چون میزان ‏تولیدات این منطقه را در جهت صدور به کشورهای اروپایی از طریق تبریز و ترکیه کافی
‏3
‏نمی دانستند با ایجاد کارگاههای متعدد، آغازگر دوره ای درخشان از هنر قالیبافی این ‏منطقه بودند. در اواخر دوره قاجاریه شرکت های خارجی و برخی از افراد محلی نقش حمایت ‏کنندگی تجار تبریزی را عهده دار می شوند. این شرکت ها خود مستقلاً شروع به تولید ‏فرش و به دنبال آن ترسیم نقشه های قالی نمودند‏.
‏در همان زمان در حدود 150 ‏طراح در فرش کرمان کار می کردند که برخی برای شرکت های مذکور و برخی بطور مستقل به ‏کار نقشه کشی فرش مشغول بودند. بعدها به علت وقوع جنگ جهانی اول، بحرانهای اقتصادی ‏سال 1929 میلادی و کسادی ناگهانی در بازارهای خارجی موجب توقف سفارشات خارجی شد و ‏این امر رفته رفته کار قالیبافی کرمان را کند کرد. علیرغم رفع بحران در کشورهای ‏اروپائی و امریکا، شرکتهای خارجی دیگر به اهداف گذشته شان تمایلی نشان ندادند. گر ‏چه فرشبافی در کرمان دیگر آن رونق گذشته را نیافت، لیکن مردم قانع کرمان به حفظ دست ‏آوردهای گذشته همت گماشتند و ویژگیهای خاص این حرفه را حفظ کردند. با تمامی این افت ‏و خیزها امروزه نام کرمان با قالی آن مترادف است. فرشهایی که در این منطقه بافته ‏شده زینت بخش موزه های معتبر جهان است. هنوز تمیزی و لطافت اجناس با نام قالی کرمان ‏در ذهن اشخاص تداعی می کند
‏ساختار
‏اغلب ‏قالی های کرمان از نوع خاص سه پود می باشد. به عبارتی بین رجهای بافت، 3 پود دیده ‏می شود که اولی و سومی ضخیم و دومی نازک است. البته قالیهای دو پود اول ضخیم و پود ‏دوم نازک نیز به طور پراکنده دیده می شوند
‏در محدوده جغرافیایی کرمان هر دو نوع ‏گره قالی ایران کاربرد دارد در منطقه شهری باف کرمان، گره مورد استفاده گره فارسی ‏است که در بافت قالیهای ظریف بکار می رود و در مناطق روستایی باف، هم گره فارسی و ‏هم گره ترکی رایج است از طرفی دیگر گره های جفتی و در دهه های اخیر بی گره بافی‏(‏کمانش) هم در کرمان رایج شده است. این نوع بافت های تقلبی در فرش های جدید بافت ‏کرمان و بی سلیقه گی برخی از بافندگانی که فرش های کم دوام با حاشیه ای کج و کوله و ‏موج دار و شیرازه های زشت به بازار می فرستند باعث عقب افتادگی فرش خوش سابقه کرمان
‏4
‏در بازارهای بین المللی شده است. ‏مواد ‏اولیه مصرفی در فرشهای کرمان چون بیشتر مناطق فرشبافی است و استفاده از پشم برای ‏پرز و نخ پنبه ای برای تار و پود فرش رایج می باشد برای پرزها از پشم محلی استفاده ‏می کنند که با دوام و دارای حالت ابریشمی بوده است ولی از آنجائی که تقاضا رو به ‏افزایش رفته، آنها به پشم هایی که از خراسان و یا کرمانشاه وارد می شده و یا به پشم ‏های خشک تر تبریز توسل جسته اند
‏در حال حاضر، در کرمان از دارهای عمودی‏(‏ایستاده) استفاده می شود که البته این دارهای عمودی از نوع چرخان می باشد و تنها ‏در مناطق عشایری این استان است که دارهای افقی (خوابیده) به کار می روند. رجشمار ‏فرشها نیز متغییر و از 35 تا 80 رج می باشد
‏طرحهای ‏رایج‏:
‏ابتدا نظری بر روند تطور و تکامل نقوش قالیهای کرمان خواهیم ‏داشت که می توان آن را به سه دوره تقسیم کرد
‏دوره نخست یا عصر ‏ترمه:
‏این دوره همزمان با زوال شالبافی در کرمان است. در این زمان ‏بازرگانان تبریز برای حفظ قالیبافی در نقاطی مانند هریس، تبریز، مشهد، اراک و کاشان ‏کارگاههای قالیبافی دایر کردند و در برخی نقاط به قالیبافان محلی سفارشهایی دادندو ‏در نقاطی مانند کرمان به خرید قالی پرداختند که این کار موجب گسترش قالیبافی در ‏کرمان شد. طراحان قالی در کرمان در این موج تازه گسترش قالیبافی، طرحهایی براساس ‏نقشه شالهای کرمان یعنی نگاره های “بته جقه” و کاربردهای گوناگون آن تهیه می کردند. ‏کاربرد نام عصر ترمه به خاطرالهام گرفتن از همین شالهای ترمه می ‏باشد
‏عصر بازگشت:
‏این دوره در واقع دوره بازگشت به نقوش ‏سنتی می باشد. با پایان یافتن جنگ جهانی اول و تغییر سلیقه بازار در آمریکا، تغییر ‏اساسی در طرحهای کرمان بوجود آمد و نقش و نگاره های صفوی مورد تقلید هنرمندان کرمان
‏4
‏قرار گرفت. نقشه های اسلیمی و گلهای شاه عباسی و نقشهای قاب قرآنی و ترنج و لچکهای ‏انبوه رایج شد. در اواخر این دوره باز هم بعلت بحران اقتصادی در آمریکا و توقف خرید ‏ها و سفارشات، شاهد تمایل طراحان به نقوش قبلی هستیم
‏عصر گوبلن:
‏وجه تسمیه این دوره بخاطر تأثیر گرفتن ‏نقوش قالیها از طرحهای فرانسوی بنام “گوبلن” می باشد، در واقع می توان گفت طرحهای ‏قالی در این دوره اصالت خود را از دست می دهند. ‏نقشهای “اوبوسن” و “ساونری” که همگی ‏گوبلن خوانده می شوند، یکسر از فرانسه می رسید و بر دست نقاشان کرمانی باسمه برداری ‏می شد و به کارگاه می رفت شاید بتوان گفت که در همین دوره است که موتیفی به نام “گل ‏فرنگ” وارد قالی های ایران می شود
‏بطور کلی آنچه موجب ‏شهرت طرحها و نقوش کرمان شده است، استفاده از موتیفهای بسیار ریز که بصورت گسترده ‏در زمینه قالی پخش شده اند و یک طرح پرکار را بوجود آورده اند. نکته قابل ذکر دیگر ‏این است که طراحان کرمانی از نقوش گل و برگ و درخت استفاده کرده و می کنند و بسیاری ‏از صاحب نظران معتقدند که شرایط اقلیمی و محیط کویری کرمان سبب گردیده تا طراح ‏کرمانی با به تصویر کشیدن گلها و گیاهها، کمبود آنان را در ذهن خود جبران سازد. در ‏مورد طرحهای رایج امروزی در کرمان نویسندگان کتابهای “مقدمه ای بر شناخت قالی ‏ایران” و “فرشنامه ایران” معتقدند که این طرحها عبارتند از: طرحهای خوشه انگوری، ‏سبزیکار چمنی، گلدانی و درختی، ستونی 33 پل، برگ چغندری، قاب قرآنی، بته جقه ای، ‏لچک ترنج کف ساده و همچنین نقشه های گل فرنگ و گوبلن و یا نقشه های شکارگاه و ‏افشان، بازوبندی، خشتی و غیره
:‏آقای “تورج ژوله” نویسنده کتاب “‏پژوهشی درفرش ایران” طرحهای متداول کرمان را چنین تقسیم بندی می کند
‏طرح سبزی کار :
‏طرحهای تصویری که اغلب بهترین آنها ‏در حوزه قالیبافی راور بافته شده و می شوند
‏طرحهای ‏افشان :
‏به ویژه افشان شاه عباسی که شاید بهترین آنها در دوره معاصر حاصل ‏قلم توانای طراحان خاندان شاهرخی بوده باشد